Cat 5. ML-KNIL
12 stuks
De ML-KNIL in Indië had behoefte aan een meermotorige overgangstrainer en de Lockheed 112 (de militaire versie van de Lockheed 12 Electra Junior) was kandidaat. In september 1938 werden echter 12 kisten van Model 212-26 (de militaire versie met mitrailleurkoepel) besteld. De ML-KNIL was de eerste klant die deze versie wilde en dus werden bij Lockheed Burbank door Nederlanders afnameproeven gedaan ondersteund door het Nederlandse Ned.Luchtvaart Laboratorium. Dit verliep naar wens en juni 1939 werden de kisten verscheept vanuit Los Angeles naar Soerabaja in Indië. In oktober 1939 werden nog eens vier extra Lockheed 212A-14 toestellen besteld bij Lockheed die april 1940 naar Indië werden geleverd.
(Er waren ook een aantal civiele KLM Lockheed 14 Super Electra's voor het KLM West Indisch bedrijf op Curaçao afgeleverd vanuit de Lockheed fabriek in California; zie info onderaan dit artikel).
Nederland werd mei 1940 aangevallen door Duitsland en besloten werd in Indië de militaire strijdkrachten in de archipel snel te versterken. De geplaatste bestellingen werden niet altijd gehonoreerd door de Amerikanen i.v.m. de oorlogsdreiging over de hele wereld. Ook was er een groot tekort aan motoren. Eind 1941 waren er weer zo'n 10 toestellen leverbaar en nog 10 stuks besteld maar allen van Model 12 zonder bewapening. Het schip ms. Kota Baroe was rond 27 februari 1942 al aangekomen in Tjilatjap aan de zuidkust van Java en al gelost. De ms. Tarakan week uit naar Sydney met aan boord 2 Lockheed 212 kisten (L2-34 en L2-31 of L2-33) waar het april 1942 werd gelost. (zie hieronder).
(Meerdere vrachtschepen waren ook onderweg met diverse andere vliegtuigtypen. De schepen ms. Zaandam en ms. Sloterdijk waren ook aangekomen in Tjilatlap aan de zuidkust van Java eind februari / begin maart 1942 maar kregen de opdracht uit te wijken naar Fremantle bij Perth in Australië. De andere schepen weken ook uit zoals ms. Tossair naar Melbourne, de ms. Tjibesar waarschijnlijk naar Albany. De ms. Tabian waarschijnlijk naar Fremantle waar het begin maart 1942 arriveerde, de ms. Tjinegara, ms. Tabint en ms. Bantam naar de haven van Sydney in april 1942).
Diverse Lockheed 12 vliegtuigen nog bij Lockheed fabriek ten tijde van de Japanse aanval op Java werden uiteraard niet meer verscheept en een aantal kisten werd vanaf mei 1942 gebruikt voor opleidingen op RNMFS Jackson in de USA (zie 7.Ops USA).
Rond de Japanse aanval op Indië januari 1942 waren circa 12 toestellen beschikbaar op Kalidjati. De L-212 kon bewapend worden met 8x 50 kg bommen met in de vloer twee openingen voor bommenrichtkijkers en in de rugkoepel zat een 7.7mm machinegeweer. Er waren echter nog niet voldoende bemanningen opgeleid, dus moest er geïmproviseerd worden. De kisten werden geplaatst op veld Maguwo bij Djokjakarta en met 9 kisten werden zeeverkenningen uitgevoerd. Ze werden daarna ook gebruikt vanaf andere vliegvelden zoals Pameungpeuk bij de kust en na ontdekking in februari 1942 door de Japanners naar het drassige Bandjar. Er werd uiteindelijk besloten maart 1942 tot evacuatie naar Australië. Helaas lukte dat niet meer en veel toestellen werden onklaar gemaakt zoals zo'n 6 kisten bij de vliegschool die op het nieuwe veld Tasik Malaja stond. Verder waren nog 2 toestellen op veld Boea Batoeweg bij Bandoeng. Waarschijnlijk zijn 2 Lockheed 212 kisten door de Japanners later nog gebruikt. Eén kist ontsnapte na provisorische aanpassingen begin maart 1942 via Medan naar het Britse Ceylon.
---------------------
In Australië, Brisbane werd oktober 1942 het Nederlandse no. 1 NEITS (Netherlands East Indië Transport Sections Brisbane) opgezet. Ze gingen vliegen met een allergaartje aan kisten. Een aantal Lockheed 12 kisten van RNMFS Jackson die waren overgekomen uit de USA vlogen daar later ook bij. De Lockheed kisten hadden geen camouflage kleuren en werden hernummerd en het totaal in gebruik in Australië was eind 1944 waarschijnlijk vijf kisten (waarvan de L2-35 nu L2-100 vloog vanaf Merauke op Nieuw Guinea bij no.120 squadron).
Na de Japanse capitulatie augustus 1945 was het NEITS omgezet in RAAF no. 19 NEI squadron. Vervolgens werden vijf Lockheed 12 toestellen overgebracht naar het bevrijdde Indië vanuit Australië. Ze gingen na onderhoud vliegen vanaf Tjililitan om o.a de bevrijdde kampen te bevoorraden. Daarna werden de kisten na een paar jaar in opslag gestaan te hebben maart 1948 weer ingedeeld bij de vliegschool op Kali Djati. De leerling vliegers leerden om te gaan met meermotorige toestellen en het nachtvliegen. Er werden nog een paar Lockheeds toegevoegd en ze speelden nog een rol bij de Eerste Politionele Actie in juli-augustus 1947.
(Zie de ML-KNIL registratie tabellen).
-----------------
(Het Indisch passagiersbedrijf van de KLM, de KNILM had in Indië 5 ? Lockheed 14 Super Electra's. Dit type was een doorontwikkeling van de Electra en veel groter voor passagiersvervoer. Eén kist PK-AFO was verongelukt bij Den Pasar op Bali op 22 januari 1940.
Vier Lockheed L-14-W62 Super Electra toestellen van de KNILM werden gecharterd door de ML-KNIL en gecamoufleerd in "jongblad" en "oudblad" schema. Ze evacueerden februari 1942 naar Australië vanwege de Japanse dreiging. Mei 1942 werd de KNILM vloot verkocht die "vrijwel opgevlogen" was aan de USAAF. Drie toestellen kregen vervolgens USAAF serienummers en deden transporttaken in Australië).
Lockheed 12 . Foto uit en met dank aan collectie Afd.LuchtvaartKennis voor leden (used with permission)
L12 in de USA op Twinty Nine Palms, 1942. Deze waren in gebruik op Jackson en waren er geland tijdens een training. Let op de opvallende opschriften. Foto: Nationaal Archief (used with permission).
Lockheed 12, 1947 in Indië met vlaggen. Foto: Nationaal Archief (used with permission).
.
|
Registratiegegevens Lockheed 12a / L-12a
|
|||||||||
|
registratie
|
constructienr
|
datum in dienst
|
tweede registratie
eind 1944
|
derde registratie |
uit dienst
|
opmerkingen
|
|||
| L2-17 t/m 26 | - | nooit gebouwd | |||||||
|
L2-27
|
1295
|
dec 1941
|
- |
19-02-1942
|
Was besteld voor Indië en waarschijnlijk wel afgeleverd eind 1941; op Andir verloren gegaan bij Japanse aanval 19 februari 1942. (niet te verwarren met latere NF753 "T-5" )
|
||||
|
L2-28
|
1296
|
jan 1942
|
- |
-
|
afgeleverd Java januari 1942; door Japan in veroverd en getest in Japan!
|
||||
|
L2-29
|
1297
|
jan 1942
|
- |
-
|
afgeleverd Java januari 1942; door Japan "veroverd"
|
||||
|
L2-30
|
1298
|
-
|
- |
aug 1944
|
a/b ms. Kota Baroe afgeleverd maar uitgeweken met een vlucht maart 1942 naar Ceylon vanuit Java; later juni 1942 RAF LV761 en geplaatst Bangalore. Afgevoerd augustus 1944.
|
||||
|
L2-31
|
1299
|
-
|
- |
april/mei 1942
|
a/b ms. Tarakan (of de L2-33) dat uitweek begin 1942 in Australië; aldaar naar USAAF 21 squadron; andere bronnen melden dat met eind april 1942 daar is neergestort;
ofwel wel aangekomen Java en aldaar na te zijn onklaar gemaakt in Japanse handen gevallen; |
||||
|
L2-32
|
1300
|
-
|
- |
03-03-1945
|
a/b ms. Kota Baroe afgeleverd maar uitgeweken met een vlucht maart 1942 naar Ceylon vanuit Java; later RAF LV760 ("LV700"); en geplaatst Bangalore. Ongeval 03-03-1945
|
||||
|
L2-33
|
1301
|
-
|
- |
april/mei 1942
|
a/b ms. Tarakan (of was het de L2-31); schip uitgeweken Australië; april 1942 aldaar naar USAAF 21 squadron; waarschijnlijk crash april/mei 1942;
ofwel wel aangekomen Java en aldaar in Japanse handen gevallen; |
||||
|
L2-34
|
1302
|
-
|
- |
|
a/b ms. Tarakan en schip uitgeweken begin 1942 in Australië; naar USAAF 3e bomb group als 42-1302 en bij 3rd Bomb Group; later na de oorlog verkocht en civiel gebruikt als VH-ASG; doorverkocht Maleisië als 9M-AMK en gecrashed op 26 oktober 1966 bij Bukit Tesi.
|
||||
|
L2-35
|
1303
|
juni 1944
|
L2-100 | T-107 |
|
(niet gebruikt door hoofdkwartier te Laverton, Australië); wel aangekomen via Tjilatjap op Java eind 1941; in Japanse handen gevallen en gebruikt bij een technische school op Java; na de oorlog hersteld en in juni 1950 als T-107 en naar TNI-AUI.
|
|||
|
L2-36
|
1304
|
mei 1942
|
- | T-1 |
24-05-1952
|
L-12A van Jackson USA school; uitgeleend naar KLM West Indisch bedrijf Curaçao oktober 1943 als ??? PJ-AKC; aldaar vanaf maart 1944 in opslag Hato. In 1945 naar no.1316 Dutch Communications Flight bij RAF; sept 1946 naar TransVa als "T-1";
ex-'AX236'; (later SE-BXP, OY-ADB , gesloopt Kastrup)
|
|||
|
L2-37
|
1305
|
mei 1942
|
L2-101 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; aug 1943 naar Australië no.1 NEI TS, L2-101; mei 1944 latere L2-101 op Tjililitan; 1950 naar AURI
|
||||
|
L2-38
|
1306
|
mei 1942
|
- | T-2 |
03-10-1951
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; uitgeleend december 1943 naar naar KLM West Indië Curaçao als PJ-AKD; aldaar vanaf maart 1944 in opslag Hato. In 1945 no.1316 Dutch RAF flight bij RAF; Transva als als "T-??";
ex-'BX238'; verkocht als SE-BXR,OH-ATA, LN-BFS, OY-AOV; Later (vanuit Egeshof te Denemarken); terug weer aangekocht en in "een Jackson L2-38 schema" naar MLM Soesterberg als "L2-100"; wordt gerestaureerd weer als L2-38
|
|||
|
L2-39
|
1307
|
mei 1942
|
L2-102 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; juli 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-102; 1950 naar AURI
|
||||
|
L2-40
|
1308
|
mei 1942
|
L2-103 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; maart 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-103; 1950 naar AURI; in museum Sirbang als "T-303"
|
||||
|
L2-41
|
1309
|
mei 1942
|
L2-104 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; mei 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-104; 1950 naar AURI
|
||||
|
L2-42
|
1310
|
mei 1942
|
L2-105 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; aug 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-105; 1950 naar AURI
|
||||
|
L2-43
|
1311
|
mei 1942
|
L2-106 |
1946
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; juni 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-106;
|
||||
|
L2-44
|
1312
|
mei 1942
|
L2-107 |
1950
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; juli 1943 naar Australië no 1. NEI TS, L2-107; 1950 naar AURI
|
||||
|
L2-45
|
1313
|
sept 1942
|
- | T-3 |
17-03-1952
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; uitgeleend december 1943 naar KLM West Indisch bedrijf Curaçao als PJ-AKC ?; Aldaar vanaf maart 1944 vliegend; in 1945 no 1316 Dutch RAF flight bij RAF "Friesland"; 1946 TransVa als "T-3 "; ex-CX245'; Afgeschreven na ongeval 1952
|
|||
|
L2-46
|
1314
|
mei 1942
|
- | T-4 |
03-05-1954
|
Type model 12A-26; Jackson USA school; uitgeleend in eind 1943 naar KLM West Indisch bedrijf Curaçao en werd PJ-AKF; in 1945 no 1316 Dutch RAF flight bij RAF "Utrecht"; 1946 TransVa als "T-4 ;
ex-L2-46, ex- DX246; Naar SE-PXT |
|||
| NF753 | 1275 | augustus 1942 |
T-5 |
04-08-1949 | afgeleverd per schip ms. Hindanger augustus 1942 naar Engeland; c/n 1275 ex- NC18977 van Pittsburg Steel Co.; deze werd NF753 bij de Royal Air Force; voor Prins Bernard PB-2 augustus 1942 als "Zuid-Holland". Gebruikt bij ook Dutch Communications Flight vanaf mid 1944. Later bij Transva als "T-5"; verongelukt na noodlanding Valkenburg augustus 1949 | ||||
.
|
Registratiegegevens Lockheed 212
|
|||||
|
Registratie
|
Constructie-nummer
|
Datum in dienst
|
Datum uit dienst
|
Opmerkingen
|
|
|
L-201
|
212-001
|
dec 1941
|
18-07-1944
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati; ontsnapte 10/11 maart 1942 miraculeus na te zijn samengesteld met diverse delen van andere kisten en met extra brandstof gevlogen maart 1942 vanaf Java veld Pameungpeuk via Medan naar Ceylon; naar RAF LV762; verongelukt 18-07-1944 nabij New Delhi.
|
|
|
L-202
|
212-002
|
?
|
?
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-203
|
212-003
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-204
|
212-004
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-205
|
212-005
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-206
|
212-006
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-207
|
212-007
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-208
|
212-008
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-209
|
212-009
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-210
|
212-010
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-211
|
212-011
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-212
|
212-012
|
|
|
model 212A-26; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-213
|
212-013
|
|
dec 1941
|
model 212A-14; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-214
|
212-014
|
|
|
model 212A-14; Andir, Kali Djati
|
|
|
L-215
|
212-015
|
|
01-01-1942
|
model 212A-14; Andir, Kali Djati, vermist bij Banka 01-01-1942
|
|
|
L-216
|
212-016
|
|
|
model 212A-14; Andir, Kali Djati
|
|
.
-----------
| Registratie | Constructienr. / msn nr. | Datum in dienst | Datum uit dienst | Opmerkingen |
| PK-AFN | 1414 | april 1938 | 14-02-1944 | KNILM in Indië; overgebracht naar Australië februari 1942; door KNILM aldaar gevlogen voor legercharters; call sign VH-CXI en verkocht maart 1942 aan USAAF in Australië met serial 41-1414 als type C-111; neergestort Alice Springs 14-02-1944. (maar toch administratief juni 1944 nieuw serial 44-83233). |
| PK-AFP | 1442 | aug 1938 | 1945 | KNILM in Indië L-14F-62; overgebracht naar Australië februari 1942; door KNILM aldaar gevlogen voor legercharters; call sign VH-CXJ en verkocht maart 1942 aan USAAF in Australië serial 41-1442 en juni 1944 serial 44-83234 als type C-111 en gebruikt voor ADAT tot maart 1945; daarna verkocht? |
| PK-AFQ | 1443 | aug 1938 | 18-10-1942 | KNILM in Indië; overgebracht naar Australië februari 1942; door KNILM aldaar gevlogen voor legercharters; call sign VH-CXK en verkocht maart 1942 aan USAAF in Australië serial 41-1443 en juni 1944 serial 44-83235 als type C-111. Daarvoor neergestort Cooktown 08-10-1942 maar administratief verwerkt; |
| PK-AFM | 1411 | maart 1938 | 26-03-1942 | KNILM in Indië; overgebracht naar Australië februari 1942; door KNILM aldaar gevlogen voor legercharters als VH-CXF; crash 26-03-1942 bij Katherine River; (dus niet in USAAF opgenomen). |
Opmerkingen: Het KLM West-Indisch bedrijf dat vloog vanaf Curaçao in het Caribische gebied had ook een aantal KLM vliegtuigen. Vanaf 1938 verkreeg men Lockheed 14 Super Electra KLM toestellen: PJ-AIP "Parkiet", PJ-AIT "Troepiaal", en later ook met de PJ-AIK "Kolibri" en PJ-AIM "Meeuw". Deze KLM vliegtuigen werden echter aldaar niet voor militaire aanvalstaken ingezet gedurende de Tweede Wereldoorlog maar wel voor regelmatige militaire transportvluchten in de regio. [ De 'Parkiet" verongelukte 22 augustus 1942 op een vlucht van Paramaribo naar Curaçao nabij Piarco ].
--------------
Bronnen o.a. [B1] MIP 1999-3 , [B35] Spinner 1995/13 , [B5] Luchtv.kennis 1999-02 over Antillen en 1996-5 en 2014-3 , [B5] Luchtv.encycl. maart 1984 , [B5] Luchtv.kennis 1984-1 en 1968-3 en 1967-12 ; [W12] Heyman art.
De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)