Zvezda - Yakovlev YAK-130 (1/72)

HIERONDER EERSTE INDRUK, DE RECENSIE en HET BOUWVERSLAG............

Eerste indruk....

Gezien het een snelle 1e indruk is, hier ook maar een kort verhaal met betrekking tot het onderwerp. De Yakovlev Yak-130 (NATO naam Mitten) is een subsonische tweepersoons jettrainer en licht gevechtsvliegtuig. In het begin gezamenlijk ontwikkeld door Yakovlev en Aermacchi. De ontwikkeling van het vliegtuig begon in 1991 en de eerste vlucht werd op 25 April 1996 uitgevoerd. In 2002 won het de tender van de Russische defensie voor trainingsvliegtuigen en in 2009 trad het vliegtuig in dienst van de Russische luchtmacht. Als een geavanceerd trainingsvliegtuig kan het de vluchtkarakteristieken van diverse 4+ generatie gevechtsvliegtuigen nabootsen en ook die van de 5de generatie Sukhoi Su-57. Het kan ook lichte aanvals- en verkenningstaken uitvoeren met een draaglast van 3.000 kg.

De doos is aan de voorkant voorzien van een aantrekkelijke afbeelding van het vliegtuig in de rode demonstratiekleuren. Op de achterkant zijn mooie kleurenfoto’s van een kant en klaar model aangebracht. Op de zijkanten in goede traditie een paar plaatjes van andere Zvezda modellen. Ten eerste alle lof voor deze verpakking. Bij het openen komt er een stevige kartonnen doos tevoorschijn met daarin 4 rode gietramen (mooi verpakt) en 1 doorzichtig gietraam wat samen met de decals is verpakt. Verder een montagehandleiding en een kleurenweergave van het vliegtuig om de decals te kunnen plaatsen. De gietramen zijn van mooie fijne kwaliteit en zeer waarschijnlijk met cadcam gemaakt wat bij de verdere bouw nauwkeurig werken vereist. De kleur van de gietramen, op de doorzichtige na dan, is rood wat weer leuk gaat worden met het spuiten van de onderkant van de romp (wit). Waarschijnlijk is hiervoor gekozen om jongere bouwers direct door te laten gaan met de decals zonder te verven. De montagehandleiding is opgebouwd uit verschillende stappen en substappen. Goed opletten bij de substappen. Ik vind hier geen logica in.

De kleurverwijzingen van de cockpit en luchtinlaat van de motoren zijn niet duidelijk of verwarrend. Dit alles wordt ook bemoeilijkt door de complexe opbouw van het model. We beginnen met het bouwen van de luchtinlaten van de beide motoren (en uitlaat) waarop de wielkasten gemonteerd worden. Dit geheel wordt dan samengevoegd met andere onderdelen voor het completeren van de achterkant van de romp. De cockpit wordt daarna opgebouwd. Dit wordt dan met de vleugels samengevoegd tot één geheel. Spannend hoe dit in het echt gaat werken.

Al met al lijkt het mij een mooie bouwdoos die met goede concentratie tot een goed resultaat kan leiden.

Reviewer:  Gerlof Dijkstra

deze eerste indruk werd gepubliceerd 23 september 2018

HIERONDER RECENSIE en HET BOUWVERSLAG............

Geschiedenis
Rond 1990 deed de Sovjet regering een verzoek aan de vliegtuig industrie voor een nieuwe straaltrainer om de Tsjechische L-29 Delfin en L-39 Albatros te vervangen. Door de komst van de Mig 29 en Su 27 was er behoefte aan een trainer die de aanstaande piloten beter zou voorbereiden op deze 2 nieuwe jagers. Er werd door de Sovjet regering besloten om prototypes te bestellen bij Mikoyan en bij Yakovlev. Het ontwerp van de YAK was in 1993 klaar maar door het opbreken van de Sovjetunie moest Yakovlev op zoek naar een partner om het toestel gezamenlijk verder te ontwikkelen. Deze werd gevonden in de Italiaanse fabrikant Aermacchi. Het eerste prototype van de YAK 130 werd in juni 1995 aan het publiek getoond. De eerste vlucht vond plaats op 25 April 1996. In 2000 kwam er een einde aan de samenwerking tussen Yakovlev en Aermacchi. Aermacchi ontwikkelde het toestel verder als de M-346. De Aermacchi M-346 is nu in gebruik in Italië, Polen en Israël. Aermacchi bood dit toestel ook aan in de competitie voor de vervanger van de T-38. Yakovlev ging in eigen beheer verder met de ontwikkeling van de YAK 130. Op 10 April 2002 werd de YAK 130 de winnaar in de competitie met de MiG AT. De YAK 130 kan naast zijn trainingstaak ook gebruikt worden als licht aanvalsvliegtuig waarvoor er in totaal 9 ophangpunten beschikbaar zijn waaraan totaal 3000 kg. aan wapens opgehangen kunnen worden. Yakovlev heeft in samenwerking met de Chinese vliegtuigfabrikant Hongdu de JL-10 ontwikkeld die wel erg op de YAK 130 lijkt. De YAK 130 heeft 2 motoren (Ivchenko Progress AI-222-25) met elk een vermogen van 49 kiloNewton. Maximale snelheid is Mach 0.93, plafond 12.500 meter en het toestel kan belast worden van -3 g tot + 9 g. Ter vermijding van schade aan de motoren bij taxiën kan de luchtinlaat geblokkeerd worden en wordt de lucht aangezogen via openingen in de bovenkant van de luchtinlaat. Dit zie je wel vaker bij Russische toestellen en bij mijn weten niet bij westerse toestellen. De eerste YAK 130’s zijn in 2010 aan de Russische luchtmacht geleverd. Tot aan december 217 zijn er 95 stuks geleverd. Ze worden gebruikt voor de geavanceerde training en voor wapentraining waar dit laatste ook gesimuleerd kan worden. Door gebrek aan L-39C trainers wordt de YAK 130 ook voor de basistraining gebruikt. De door Zvezda gekozen optie “de rode nummer 2” is van eerste voorserie YAK 130. In 2013 is dit toestel in de kleuren rood en wit gespoten, de traditionele kleuren van Yakovlev. Zvezda levert dit model ook onder een ander nummer waarbij dan ook de wapens gemonteerd kunnen worden. Deze zitten trouwens wel bij deze doos meegeleverd.

What’s in the box
Eerst de doos zelf. Typisch Zvezda; men denkt een enveloppe doos te hebben maar bij het uitpakken komt er een stevige doos met deksel tevoorschijn. Dus men kan ten allen tijde de afbeeldingen bekijken en de onderdelen in de doos houden.
Wat zit erin. 2 grote gietramen, 2 kleine gietramen die identiek aan elkaar zijn en 1 transparant gietraam. Verder een bouwbeschrijving, decals voor 1 versie, kleurenafbeelding waar de grote decals moeten komen en een blad met de inhoud en opties van de doos. De gietramen, behalve de transparante, zijn rood. Gezien rood een nogal dominante kleur is blijft dit ook vaak nog na de eerste laag verf doorschijnen. En teveel lagen verf maken de fijne gravures weer minder zichtbaar.

De bouw
De bouwbeschrijving is opgebouwd uit 19 stappen met substappen (b.v. 1a). Hierbij is het niet duidelijk of de substap nu eerst moet gebeuren of later. De onderdelen zien er aan het gietraam goed uit. Bij de montage valt op dat de locatie/plaatsing van de onderdelen niet altijd even duidelijk is. In sommige gevallen zijn de locatiepinnen zo klein dat ze met een beetje lijm niet meer ondersteunend zijn. De passing van de meeste onderdelen is extreem nauwkeurig. Daarom bij elke stap goed oppassen of er niet iets fout kan gaan. De romp is opgebouwd uit meerdere onderdelen, 9 welteverstaan. Waarbij er 7 nodig zijn voor het rompgedeelte achter de luchtinlaten. Door deze opbouw kan er wel aan diverse stappen gelijktijdig begonnen worden. Volgens Zvezda moet er begonnen worden (neen niet de cockpit!) met de opbouw van de luchtinlaten met de voorkant van de motor en de achterkant van de motor, voor de linker en rechter motor. Op deze luchtinlaten wordt ook het hoofdlandingsgestel al gemonteerd. Deze heb ik ook gemonteerd ondanks dat ze later konden afbreken (hebben ze gelukkig niet gedaan). In stap 7 wordt de onderkant van de romp gemonteerd. Ik heb hierbij het onderdeel A12 bij het lijmen uitgelijnd aan een zijkant van de romp gezien de locatie hier ruimte laat.

Bij het aan elkaar lijmen van de rompen bleek er een flinke vervorming te zijn. De staartdelen weken behoorlijk van elkaar af. Ik heb eerst de rompen gelijmd en dit goed laten drogen (24 uur). Daarna de staart aan elkaar gelijmd. In stap 9 wordt pas met de cockpit begonnen. De schietstoelen bestaan uit 3 gedeeltes, de stoel, een soort neksteun en de ejection hendel. De opdrukken voor de riemen zijn vrij nihil (op schaal zullen we maar zeggen) en zijn vrij moeilijk te zien na het opbrengen van de eerste laag verf. De riemen op het zitvlak ontbreken dus heb ik deze met wat tape gesimuleerd. Bij het aanbrengen van de instrumentenpanelen goed oppassen, de lijmvlakken zij hier vrij klein. Het instrumentenpaneel voor de voorste piloot kan men beter aanbrengen als de cockpit al in één helft van de romp geplaatst is. Bij het samenbrengen van de twee rompgedeeltes, en bovenkant vleugel komen er verschillende onderdelen bij elkaar. De LERX (leading edge root extensions, in het Nederlands voorlijst vleugelwortel verlenging of zoiets) bestaan uit het ondergedeelte (gecombineerd met bovenkant luchtinlaten) en de bovenkant van de vleugel die weer doorloopt naar de zijkant van de vleugel. Gezien de passing van de meeste onderdelen (goed) was hier de passing minder. Of dit aan vervorming ligt (zoals staartstuk) of aan het ontwerp kan ik niet beoordelen maar hier moesten de onderdelen bij het drogen wel op elkaar gedrukt worden (gezien de vorm moest dat met de hand). Hierna moest er nog wat kiertjes dicht geplamuurd worden.

Nadat dit gedroogd was zag ik dat de overkapping van het instrumentarium van de achterste piloot circa 1 mm speling had met de zijkant. Dit is met een plastic stripje dichtgezet. Ik kon niet achterhalen of ik de overkapping verkeerd had gemonteerd of dat het een ontwerpfoutje is. Bij de plaatsing van de canopy kwam dit probleem weer naar voren. Tussen de 2 piloten bevindt zich nog een scherm en dit was dus ook circa 1 mm te groot. Dit aangepast maar door het vele passen was er een kleine scheur in de canopy ontstaan (snik). Bij de plaatsing van de onderkant van de vleugels moet er iets ingekort worden om ze passend te krijgen. Bij de plaatsing van de luchtrem zou er volgens Zvezda eerst een onderdeeltje in gelijmd moet worden voor dat de luchtrem geplaatst kan worden. Helaas steekt de luchtrem daarna een 0,5 mm uit dus voor degenen na mij: dit onderdeeltje dus niet monteren. Daarna de kleinere onderdelen en op naar de spuitcabine. Zvezda geeft voor het rood een matte kleur op. Echter op de achterkant van de doos staat het model in een glanzende kleur. Na speuren op het internet blijkt dat het glanzend moet zijn. De decals zijn goed en reageren goed op Daco decalsetting medium. Sommige decals zijn klein en zijn wit wat gedrukt is op wit papier dus zeer moeilijk tot bijna onmogelijk om te plaatsen.

Conclusie
Een mooi model van een hier in West Europa onbekender vliegtuig. Zvezda heeft zich volgens mij wat verloren in de schaalnauwkeurigheid (graveringen) en complexiteit waardoor het model voor een beginner moeilijk tot een acceptabel resultaat kan leiden. Als Zvezda in de toekomst iets meer kijkt naar Tamiya of de nieuwe Airfix kits met betrekking tot positieve locatie van de onderdelen dan kunnen ze nog veel bereiken.

Met dank aan de importeur voor het ter beschikking stellen van de bouwdoos.

Reviewer en bouwer:  Gerlof Dijkstra

dit bouwverslag werd gepubliceerd juli 2019